Historie za Księżycem: Jak Chińczycy świętują Święto Środka Jesieni

Księżyc, naturalny satelita Ziemi, jest centralnym elementem różnych folklorów i tradycji na przestrzeni dziejów ludzkości. W wielu kulturach prehistorycznych i starożytnych księżyc był uosabiany jako bóstwo lub inne nadprzyrodzone zjawisko, podczas gdy dla Chińczyków obchodzone jest ważne święto księżyca, Święto Środka Jesieni, znane również jako święto ciastek księżycowych.

Przez stulecia Święto Środka Jesieni było przez Chińczyków drugim najważniejszym świętem po Święcie Wiosny, podczas którego członkowie rodziny spotykają się ponownie i wspólnie cieszą się wspaniałym widokiem na pełnię księżyca, a także świętują żniwa delikatne jedzenie.

Według chińskiego kalendarza księżycowego Święto Środka Jesieni przypada 15 dnia ósmego miesiąca księżycowego, czyli w tym roku 13 września. Obserwuj nas i poznaj historie stojące za księżycem!

Legenda

Ważną częścią obchodów festiwalu jest kult księżyca. Większość Chińczyków dorasta wraz z historią Chang'e, chińskiej bogini księżyca. Choć święto to szczęśliwy czas dla rodziny, historia bogini nie jest już tak radosna.

Żyjąc w bardzo odległej przeszłości, Chang'e i jej mąż, utalentowany łucznik o imieniu Yi, wiedli razem wspaniałe życie. Jednak pewnego dnia dziesięć słońc wzeszło na niebie i spaliło ziemię, zabierając życie milionom ludzi. Yi zestrzelił dziewięć z nich, pozostawiając tylko jedno słońce, aby służyło ludziom, i w ten sposób został nagrodzony przez bogów eliksirem nieśmiertelności.

Nie chcąc cieszyć się nieśmiertelnością bez żony, Yi postanowił ukryć eliksir. Jednak pewnego dnia, gdy Yi był na polowaniu, jego uczeń włamał się do jego domu i zmusił Chang'e do oddania mu eliksiru. Aby uniemożliwić złodziejowi zdobycie go, Chang'e zamiast tego wypiła eliksir i poleciała na Księżyc, aby rozpocząć swoje nieśmiertelne życie. Choć zdruzgotany, Yi co roku podczas pełni księżyca pokazywał ulubione owoce i ciasta swojej żony i tak powstał chiński Festiwal Ciast Księżycowych.

Choć smutna, historia Chang'e zainspirowała pokolenia Chińczyków, pokazując im cechy, które ich przodkowie cenili najbardziej: lojalność, hojność i poświęcenie dla większego dobra.

Chang'e może i jest jedynym człowiekiem zamieszkującym Księżyc, ale ma małego towarzysza, słynnego Nefrytowego Królika. Według chińskiego folkloru królik żył w lesie z innymi zwierzętami. Pewnego dnia Nefrytowy Cesarz przebrał się za starego, głodującego człowieka i błagał królika o jedzenie. Będąc słabym i małym, królik nie mógł pomóc staruszkowi, więc zamiast tego wskoczył w ogień, aby człowiek mógł zjeść jego mięso.

Poruszony hojnym gestem Nefrytowy Cesarz (pierwszy bóg w mitologii chińskiej) wysłał królika na Księżyc, gdzie stał się nieśmiertelnym Nefrytowym Królikiem. Nefrytowy Królik otrzymał zadanie zrobienia eliksiru nieśmiertelności, a historia głosi, że nadal można go zobaczyć na Księżycu tworzącego eliksir za pomocą tłuczka i moździerza.

Historia

Kojarzone z pięknym folklorem obchody Święta Środka Jesieni sięgają ponad 2000 lat. Słowo „środek jesieni” po raz pierwszy pojawiło się w starożytnej książce Zhou Li (Rytuały Zhou, która szczegółowo opisuje rytuały za dynastii Zhou). W dawnych czasach chińscy cesarze wybierali noc piętnastego dnia ósmego miesiąca księżycowego na odbycie ceremonii wychwalania księżyca. Festiwal wziął swoją nazwę od faktu, że obchodzony jest w środku jesieni oraz dlatego, że o tej porze roku księżyc jest najbardziej okrągły i najjaśniejszy.

Dopiero w początkach dynastii Tang (618-907) dzień ten był oficjalnie obchodzony jako tradycyjne święto. Święto to stało się uznanym świętem za panowania dynastii Song (960-1279) i zyskało coraz większą sławę przez kilka następnych stuleci, podczas gdy na uczczenie tego święta stworzono więcej rytuałów i lokalnych potraw.

Niedawno chiński rząd w 2006 roku wpisał festiwal na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a w 2008 roku uznano go za święto państwowe.

Kuchnia jako sposób gotowania

Uważane za święto dożynek i czas spotkań całej rodziny, Święto Środka Jesieni słynie z okrągłych ciast, zwanych ciastkami księżycowymi. Pełnia księżyca jest symbolem zjednoczenia rodziny, a jedzenie ciastek księżycowych i oglądanie pełni księżyca jest istotną częścią festiwalu.

Według chińskich przekazów historycznych ciastka księżycowe początkowo służyły jako ofiara składana Księżycowi. Słowo „ciasto księżycowe” pojawiło się po raz pierwszy za czasów południowej dynastii Song (1127-1279) i obecnie jest najpopularniejszym świątecznym daniem na stole podczas Święta Środka Jesieni.

Chociaż większość ciastek księżycowych wygląda tak samo, smaki różnią się w zależności od regionu. Na przykład w północnej części Chin ludzie preferują słodkie i gęste nadzienia budyniowe z solonym żółtkiem, pastą z czerwonej fasoli lub orzechami, podczas gdy w południowych regionach preferuje się nadzienia z szynki lub pieczeni wieprzowej. Nawet ciasto może być zupełnie inne. Na przykład w północnych Chinach osłonka jest gęsta i twarda, natomiast w Hongkongu najpopularniejsze jest nieupieczone ciastko księżycowe, zwane ciastkiem księżycowym ze śnieżną skórką.

W dzisiejszych czasach do tradycyjnych ciast księżycowych dodano wynalazki i nowe pomysły. Niektóre zagraniczne marki spożywcze, jak np. Haggen-Dazs, nawiązały nawet współpracę z chińskimi producentami ciastek księżycowych, tworząc nowe smaki, takie jak lody waniliowe, czy czekolada z jeżynami. Tradycyjne ciasta cieszą się nowym życiem.

Oprócz ciastek księżycowych w całych Chinach dostępnych jest wiele potraw festiwalowych. W Suzhou w prowincji Jiangsu ludzie wolą jeść włochate kraby maczane w occie i imbirze, natomiast w Nanjing w prowincji Jiangsu najpopularniejszym festiwalowym daniem jest solona kaczka.

Źródło: People's Daily Online